Het voorspellen van ziektebeloop en -ernst na een demyeliniserend event

Multiple sclerose (MS) is een auto-immuunaandoening die gekenmerkt wordt door
inflammatie, demyelinisatie en neurodegeneratie van het centrale zenuwstelsel.
De ziekte presenteert zich in het algemeen met een klinisch geïsoleerd syndroom
(Clinically Isolated Syndrome / CIS), een eerste episode van symptomen passend
bij inflammatoire demyelinisatie. Bij een deel van de CIS-patiënten kan de
diagnose MS worden gesteld met behulp van bevindingen op MRI-hersenen/myelum en
in de liquor. Bij het optreden van een tweede episode van neurologische uitval
op basis van demyelinisatie (schub of relapse) kan de diagnose Clinically
Definite MS (CDMS) worden gesteld. Bij de meeste patiënten is er sprake van
aanvalsgewijze periodes van neurologische uitval afgewisseld met spontaan
(gedeeltelijk) herstel, zogenoemde relapsing-remitting MS (RRMS). Echter, een
deel van de patiënten met een doorgemaakte CIS blijft monofasisch. Binnen de
groep van patiënten met een diagnose van MS bestaat er duidelijke variatie in
beloop, zowel in frequentie, lokalisatie en ernst van schubs, als het optreden
van geleidelijke neurologische achteruitgang. In de afgelopen decennia is er
veel vooruitgang geboekt wat betreft de prognosestelling van patiënten na een
CIS in zowel biomarkers en demografische en klinische factoren. Ondanks deze
vooruitgang blijft het moeilijk om na een CIS en bij patiënten met een (vroege)
diagnose van MS het verdere beloop te voorspellen. Daarnaast is nog onduidelijk
waarom deze prognoseverschillen in ziektebeloop en -ernst bestaan. Om patiënten
zo optimaal mogelijk te kunnen behandelen (middels immuunmodulerende therapie)
en te begeleiden is het essentieel mogelijke factoren die het ziektebeloop
(kunnen) beïnvloeden te kunnen identificeren.

Het identificeren van prognostische factoren voor ziektebeloop en -ernst, zoals
soluble en cellulaire biomarkers, immunologische-, genetische-, radiologische-
en omgevingsfactoren.

De PROUD-studie 2.0 is een prospectieve en longitudinale observationele
cohortstudie naar het ziektebeloop na een CIS op volwassen leeftijd. Het is een
voorzetting van de PROUD-studie die in 2006 van start is gegaan (MEC-2006-188).
Patiënten die aan de inclusiecriteria voldoen worden benaderd door de
behandelend neuroloog. Mondelinge en schriftelijke informatie over de studie
wordt aan de mogelijke proefpersoon verleend. Na het verkrijgen van informed
consent zullen de standaard jaarlijkse controles in het kader van reguliere
zorg worden uitgebreid met extra klinische testen. Daarbij wordt tijdens
reguliere bloed- en liquorafnames gevraagd extra materiaal af te nemen om op te
slaan voor de studie. Indien er geen reguliere bloed- of liquorafnames nodig
zijn, wordt patiënt gevraagd om in kader van de studie een afname te doen: dit
mag zonder verdere gevolgen geweigerd worden. Data van verrichte MRI-scans
wordt opgeslagen. Er vindt geen extra beeldvorming voor de studie plaats.
Patiënten krijgen jaarlijks twee tot vijf digitale vragenlijsten opgestuurd.
Patiënten en hun klinische gegevens en de verzamelde samples krijgen een unieke
code, waar de data onder wordt opgeslagen. Dataverzameling zal via eCRF in
Castor plaats vinden worden. We streven naar een lange follow-up van minimaal 5
jaar. Aan het einde van de studie zal opnieuw geëvalueerd worden of een
verlenging van de studie aanvullende wetenschappelijke waarde heeft. Er zal
tevens een controlegroep worden gecreëerd van gezonde personen, waar eenmalig
bloedafname plaats vindt en een digitale vragenlijst wordt afgenomen. Er vindt
geen follow-up plaats bij de controlegroep. Het beoogde onderzoek is
observationeel van aard en zo opgezet dat het de dagelijkse klinische praktijk
volgt. Het zal derhalve niet interfereren met de standaardzorg die nu aan CIS-
en MS-patiënten gegeven wordt. Indien patiënten participeren vanuit een wervend
centrum, kan worden gevraagd om naast de standaard jaarlijkse controles voor
behandeling in eigen ziekenhuis, ook maximaal eenmaal per jaar naar het Erasmus
MC te komen voor onderzoek.

Het is een observationeel onderzoek met daarbij verwaarloosbaar laag risico
voor de patiënt. Voor verzameling van zowel de klinische en radiologische
gegevens, en voor verzameling van bloed- en liquormonsters, wordt gebruikt
gemaakt van de afspraken en puncties die de patiënt vanuit de reguliere zorg
reeds moet ondergaan. Daarnaast zullen jaarlijks vragenlijsten worden verstuurd
en zal op facultatieve basis minimaal vijf jaar later éénmalig extra op een
bloed- en liquorafname worden gevraagd. Deze vragenlijsten en bloed- en
liquorafname zijn buiten het kader van de reguliere zorg. Indien patiënten
participeren vanuit een wervend centrum, kan worden gevraagd om naast de
standaard jaarlijkse controles voor behandeling in eigen ziekenhuis, ook
maximaal eenmaal per jaar naar het Erasmus MC te komen voor onderzoek. Er is
voor de individuele patiënt geen te verwachten voordeel voor participatie in
deze studie.