Interpersoonlijke Therapie bij Ouders met een Vluchtelingenachtergrond in Nulde- en Eerstelijn

Wereldwijd zijn er meer mensen dan ooit tevoren gedwongen op de vlucht voor
vervolging, conflict, geweld, mensenrechtenschending en gebeurtenissen die de
openbare orde ernstig verstoren. Vluchtelingen hebben een verhoogd risico op
het ontwikkelen van psychische problemen als gevolg van verschillende
ingrijpende gebeurtenissen, zowel vóór de vlucht, tijdens de vlucht als in de
hervestigingsfase.
Langdurige en ernstige klachten kunnen optreden wanneer psychische problemen
niet tijdig worden behandeld.
Ingrijpende gebeurtenissen kunnen ook gevolgen hebben voor vluchtelingen op
gezinsniveau. Over het algemeen heeft gedwongen migratie een negatieve invloed
op de ouder-kindrelatie. Het kan leiden tot verlies van gevoelens van
ouderlijke zelfredzaamheid, gebrek aan emotionele beschikbaarheid en
genegenheid en een meer strenge en controlerende wijze van opvoeden.
Er is sprake van onderbenutting van de geestelijke gezondheidszorg in Europese
landen van hervestiging door personen met een vluchtelingenachtergrond, ondanks
de hoge behoeften met betrekking tot psychische gezondheid,
Vluchtelingengezinnen ondervinden moeilijkheden bij het vinden van toegang tot
de geestelijke gezondheidszorg in Nederland. Toegang tot de geestelijke
gezondheidszorg voor vluchtelingen kan worden verbeterd door deze te integreren
in de eerstelijnszorg en 'community-based' organisaties, outreachend te werken
en zorg te verlenen in de moedertaal. Er is meer onderzoek nodig naar de
effectiviteit van interventies die aansluiten bij deze behoeften.

Het doel van dit onderzoeksproject is het beoordelen van de haalbaarheid en
aanvaardbaarheid van een aangepaste groepsversie van Interpersoonlijke Therapie
[IPT] voor ouders met een vluchtelingenachtergrond in de eerstelijnszorg in
Nederland. Bovendien zal de potentiële effectiviteit van IPT om psychische
klachten te verminderen en de kwaliteit van leven van vluchtelingenouders en
hun kinderen te verbeteren, worden onderzocht.

De studie is een mixed-methods pilot cluster randomised controlled trial [RCT].
Participanten zullen at random in clusters worden toegewezen aan de
experimentele groep of de wachtlijst controlegroep. Metingen vinden plaats bij
baseline, 1 week na de interventie en een follow-up na 3 maanden. Vragenlijsten
over symptomen van PTSS, angst en depressie, kwaliteit van leven,
ouder-kindrelatie, ouderlijke stress en ervaren sociale steun zullen in de vorm
van een interview bij ouders worden afgenomen. Tevens zullen vragenlijsten over
psychosociale klachten, kwaliteit van leven en ouder-kindrelatie bij het
deelnemende kind worden afgenomen in de vorm van een interview. Bovendien
zullen ouders worden uitgenodigd om deel te nemen aan semi-gestructureerde
interviews 1 week na de interventie.

De experimentele groep ontvangt 10 wekelijkse sessies van een aangepaste groepsversie van IPT met een extra module gericht op de ouder-kindrelatie. IPT is ontwikkeld als een vorm van psychotherapie voor de behandeling van depressie, maar is ook effectief gebleken bij andere psychische problemen (bijv. PTSS, rouw- en angststoornissen) en kan daarom worden beschouwd als een transdiagnostische interventie. Bovendien werkt IPT zowel curatief als preventief. De Wereldgezondheidsorganisatie [WHO] heeft een aangepaste versie van IPT ontwikkeld als een beknopte en simpele groepsversie van de evidence-based psychologische behandeling die kan worden aangeboden door niet-specialisten. Vanwege de beknoptheid van de interventie en het feit dat de interventie door lekentherapeuten kan worden gegeven, is IPT een geschikte interventie om zowel in lage- en middeninkomenslanden als binnen de gemeenschaps- en eerstelijnsgezondheidszorg in Nederland te worden gegeven. De hoofdgedachte van IPT is dat psychische gezondheid afhankelijk is van interpersoonlijke relaties. Interpersoonlijke problemen kunnen de ontwikkeling van psychische problemen veroorzaken en vice versa. IPT richt zich op vier probleemgebieden, namelijk rouw, persoonlijke conflicten, rol- of levensveranderingen en eenzaamheid of sociaal isolement. Het doel van IPT is om het bewustzijn te vergroten over hoe deze probleemgebieden psychologische problemen beïnvloeden en om interpersoonlijke vaardigheden te bevorderen. IPT sluit goed aan bij de verklaringsmodellen van veel vluchtelingen, die de oorzaken en oplossingen van psychische problemen vaak in het maatschappelijk, familiaal en interpersoonlijk domein zien. Verder sluiten de probleemgebieden van IPT aan bij veel ervaringen van vluchtelingen. Eerder onderzoek met een andere populatie heeft aangetoond dat de beknopte groepsversie van IPT de psychische symptomen bij zowel ouders als hun kinderen kan verminderen. De huidige studie maakt gebruik van een aangepaste versie van IPT, die twee onderling gerelateerde mechanismen combineert om de psychische gezondheid van ouders en hun kinderen te verbeteren: (a) verbeteren van de ouder-kind interactie en (b) vermindering van psychische klachten van ouders.

De ingeschatte belasting en risico's door deelname aan dit onderzoek zijn
minimaal. Participanten zullen deelnemen een screening (T0) en aan drie
meetmomenten bij baseline (T1), 1 week na de interventie (T2) en follow-up na 3
maanden (T3) die ongeveer 60 tot 90 minuten duren per meetmoment. Vragenlijsten
over symptomen van angst, depressie, posttraumatische stressstoornis en
kwaliteit van leven, ervaren sociale steun, ouderlijke stress, en
ouder-kindrelatie zullen als een interview worden afgenomen bij ouders.
Kinderen zullen tevens deelnemen aan drie meetmomenten waarbij interviews
worden afgenomen met vragenlijsten over psychosociale klachten, kwaliteit van
leven en de ouder-kindrelatie. Ouders in de experimentele groep zullen worden
gevraagd voor een semi-gestructureerd interview van ongeveer 90 minuten.
Ouders krijgen 10 sessies IPT-G, terwijl hun deelnemende kind geen interventie
krijgt. IPT zal ook worden aangeboden aan ouders in de controlegroep, na afloop
van de wachttijd. De verwachting is dat deelname aan de interventie voordelen
oplevert voor de psychische gezondheid voor zowel ouders als kinderen. De
verzamelde gegevens zullen vertrouwelijk worden behandeld.