Cognitieve flexibiliteit en creativiteit bij mensen met Parkinson: Een pilotstudie naar de invloed van dopaminerge regulatie op cognitieve flexibiliteit en creativiteit, met nadruk op beeldende kunst

Onderzoek toont aan dat de ziekte van Parkinson (PD) de conditie aanzienlijk
kan veranderen, met name cognitieve flexibiliteit en creatieve cognitie. Dit is
specifiek aangetoond in de beeldende kunst van getroffen individuen, wat
suggereert dat deze veranderingen in artistieke output bredere cognitieve
verschuivingen kunnen weerspiegelen die belangrijk zijn voor creativiteit.
Creativiteit omvat het genereren van innovatieve ideeën en oplossingen, wat
cognitieve flexibiliteit, verbeelding en het vermogen vereist om tussen
verschillende taken of denkparadigma's te schakelen. Deze cognitieve processen
lijken te worden beïnvloed door PD en de behandelingen ervan, met name
dopaminevervangende therapie (DRT).

PD is een chronische neurodegeneratieve aandoening die neuronen aantast die
verantwoordelijk zijn voor de productie van dopamine, een neurotransmitter die
essentieel is niet alleen voor motorische controle maar ook voor verschillende
cognitieve functies, inclusief cognitieve flexibiliteit. Dit benadrukt de
complexiteit van de ziekte en de noodzaak van uitgebreide
onderzoeksbenaderingen. De impact van PD op creativiteit, met name in de
beeldende kunsten, biedt een uniek perspectief op cognitieve veranderingen bij
PD-patiënten vanwege de expressieve aard van kunst.

Belangrijke onderzoeksbevindingen zijn:
1. Verandering in Creatieve Cognitie en Artistieke Productie: Studies tonen aan
dat PD artistieke vaardigheden kan verbeteren en stijl, kleur en
gereedschapsgebruik kan veranderen, in tegenstelling tot de verwachtingen van
verminderde creativiteit. Deze veranderingen kunnen worden gekoppeld aan
tekortkomingen in visueel-ruimtelijke vaardigheden en het vermogen om tussen
taken te wisselen, wat invloed heeft op driedimensionaal denken en het vermogen
om tussen conceptuele kaders te navigeren. Veranderingen in stemming en
kleurperceptie spelen ook een rol bij het veranderen van artistieke
expressiviteit en stijl.
2. Effecten van Dopamineregulatie op Creativiteit: Onderzoek naar
creativiteitsveranderingen bij PD-patiënten, vooral in relatie tot
neuropsychiatrische symptomen, suggereert dat fluctuaties in dopamine niveaus
als gevolg van neurodegeneratie en DRT creativiteit kunnen verminderen of
verhogen.
3. Epidemiologisch Perspectief: Een studie aan het Radboudumc vond dat 41% van
de PD-patiënten veranderingen in creativiteit rapporteerde, waarbij meer mensen
dalingen dan stijgingen of fluctuaties ervoeren, wat duidt op aanzienlijke
variabiliteit in creativiteitsveranderingen binnen deze groep.
4. Cognitieve Flexibiliteit en de Functie van Dopamine: Onderzoeken naar
cognitieve flexibiliteit bij PD-patiënten onthullen een specifiek tekort in
cognitieve set-wisseling, met name bij het omgaan met concurrerende informatie,
wat direct gerelateerd is aan de rol van dopamine in de fronto-striatale
hersencircuits.
5. Veranderingen in Versterkend Leren: Een studie door Tichelaar et al.
onderzocht de invloed van dopamine op versterkend leren bij PD, en vond dat
medicatie-geïnduceerde dopamineniveaus cognitieve processen en stemming kunnen
beïnvloeden, cruciaal voor creativiteit en cognitieve flexibiliteit.

Ondanks deze inzichten moet onderzoek nog systematisch verkennen hoe
PD-gerelateerde dopamineregulatie creativiteit en de productie van beeldende
kunst uitgebreid beïnvloedt. Veel studies richten zich op specifieke
PD-cohorten of op onderliggende mechanismen zoalsa cognitieve flexibiliteit
zonder te onderzoeken hoe deze veranderingen zich manifesteren in zichtbare
output en gedrag, inclusief interpersoonlijke verschillen en persoonlijke
expressie.

Onze studie heeft als doel deze kloof te overbruggen door een pilotstudie uit
te voeren met een uitgebreide batterij van tests op personen met jong
beginnende PD, variërend in DRT-inname, en controles. De studie zal
PD-gerelateerde factoren, globale cognitie, neuropsychiatrisch gedrag, basale
creativiteit en artistieke activiteiten beoordelen. We zullen creatieve
domeinen verkennen door middel van een vragenlijst gebaseerd op het Amusement
Park Theoretisch model van creativiteit en diepgaande interviews uitvoeren om
dagelijkse creativiteit, de persoonlijke betekenis van kunst, en de impact van
stemmingsstoornissen of gedragsveranderingen gerelateerd aan PD en medicatie te
begrijpen.

Ons hoofddoel is het uitvoeren van een pilotstudie waarin de toepasbaarheid en
face/externe validiteit van de batterij wordt getest in een jong PD-cohort,
naast leeftijdsgematchte gezonde controles. We willen meer inzicht krijgen in
de complexe onderlinge relaties tussen visuele kunstproductie, cognitieve
flexibiliteit, dopaminerge regulatie en PD-symptomen. Deze studie dient in de
eerste plaats als basisstap voor het testen van de uitgebreide testbatterij.
Het secundaire doel is om eerste inzichten te krijgen in mogelijke verbanden
tussen de onderzochte secundaire studie-eindpunten die gemeten worden met de
testbatterij.

Onze studie maakt gebruik van een mixed-methods design waarin kwantitatieve en
kwalitatieve methoden worden gecombineerd om de complexe interacties tussen PD,
dopaminerge regulatie, cognitieve flexibiliteit, creativiteit en beeldende
kunst te onderzoeken. Het onderzoeksprotocol bestaat uit vijf belangrijke
testmomenten: online voorvragenlijst, screeningsessie, twee sessies één tijdens
AAN en één tijdens UIT, en tot slot een semigestructureerd interview bij de
deelnemer thuis. Deze tests maken gebruik van een combinatie van gevalideerde
beoordelingen en semigestructureerde interviews. Elke testfase is ontworpen om
het comfort van de deelnemers te garanderen, met pauzes om de integriteit van
de antwoorden te behouden.

Deelnemers ondervinden geen direct voordeel van hun deelname. Ze leveren echter
wel een belangrijke bijdrage aan het onderzoek en de interventie die kunnen
leiden tot de ontwikkeling van nieuwe innovatieve interventieprogramma's en
klinische methoden.
Dit onderzoek kan worden geclassificeerd als een onderzoek met een matig
risico, omdat er een matige kans is op minimale schade en, voor sommige
deelnemers, een minimale kans op ernstige schade.