Identificatie van de immuunrespons tegen tumorantigenen in patienten met longcarcinoom, type adenocarcinoom

Longkanker is één van de hoofdoorzaken voor kankergerelateerde mortaliteit en
morbiditeit bij mannen en vrouwen, wereldwijd en in Nederland. In Nederland
worden elk jaar circa 9000 nieuwe gevallen van longkanker gediagnosticeerd. De
man/vrouw ratio bij de incidentie van longkanker is 80% - 20%. Elk jaar
sterven circa 9000 mensen in Nederland aan longkanker. Er worden twee vormen
van longkanker onderscheiden: het kleincellig longcarcinoom en het
niet-kleincellig longcarcinoom. Het niet-kleincellig longcarcinoom vormt circa
80% van alle longkanker gevallen. Roken is een belangrijke determinant in de
etiologie van longkanker. Het blootleggen van het onderliggend mechanisme van
longkanker is een belangrijk thema in het hedendaags wetenschappelijk
onderzoek.

Behandeling van het niet-kleincellig longcarcinoom hangt in hoge mate af van de
verspreiding de ziekte. Indien er geen lymfogene en hematogene metastasering
heeft plaatsgevonden, is in opzet curactieve chirurgische resectie mogelijk. De
meerderheid van de patienten presenteert zich echter wel met gemetastaseerde
ziekte (stadium III/IV). Deze patienten worden behandeld met chemotherapie,
radiotherapie of een combinatie hiervan. Deze palliatieve behandeling slaat in
een minderheid van de patienten aan, kent vaak een partiele respons en vaak
vindt progressie van de ziekte plaats. Derhalve is de 5-jaars overleving bij
nieuw gediagnosticeerde patienten met niet-kleincellig longcarcinoom laag (14%).

Het is hierom van belang dat het wetenschappelijk onderzoek zich richt op
nieuwe behandelstrategiën tegen longkanker. Recent onderzoek heeft aangetoond
dat immunotherapieën veelbelovende experimentele behandelingen zijn bij
maligniteiten (melanoom, vulvacarcinoom). Of immonotherapie ook mogelijk is bij
longkanker, hangt af van de vraag of er een immuunrespons kan worden aangetoond
bij deze patienten en welke tumorantigenen hierbij betrokken zouden zijn.
XAGE-1B is een antigen waarvan is aangetoond dat het een immuunrespons kan
opwekken. Het is echter onbekend of dit antigen in het niet-kleincellig
longcarcinoom, subtype adenocarcinoom, betrokken is bij een systemische
immuunrespons.

Dit is een observationeel onderzoek dat zich richt op het aantonen van een
systemische en lokale immuunrespons (specificiteit, type, sterkte) bij
patienten met het niet-kleincellig longcarcinoom (subtype adenocarcinoom) op
verschillende punten in het diagnostisch traject en behandeltraject van deze
patienten. Met name de rol van het XAGE-1B antigen en de betrokkenheid bij een
systemische immuunrespons wordt onderzocht.

Deze studie wordt uitgevoerd ter voorbereiding op het ontwikkelen van
immunotherapieën tegen longkanker.

Alle patienten met een niet-kleincellig longcarcinoom, subtype adenocarcinoom,
die zich presenteren op de afdeling Longziekten van het LUMC zullen worden
benaderd voor deelname aan de studie. Uit recente literatuur blijkt dat circa
30 % van de longadenocarcinomen positief zijn voor XAGE-1B. Voor de primaire
onderzoeksvraag streven we naar inclusie van minstens 15 patienten. Om dit te
bewerkstelligen, willen we minstens 60 patienten includeren in de studie. Bij
deze patienten wordt het volgende lichaamseigen materiaal verzameld ter analyse
van systemische en locale T-cellen en voor de analyse van tumor-antigen
expressie:

- Middels venapunctie tijdens routine poliklinisch bezoek wordt 70 cc bloed
voorafgaand aan de behandeling afgenomen. Indien de patient chemotherapie
ondergaat, wordt ook 70 ml bloed afgenomen na de behandeling. Deze venapuncties
vinden plaats in het kader van het routinematige onderzoek bij deze patienten.

- bij de patienten bij wie mediastinale stagering plaatsvindt middels
endo-echografie, worden lymfeklieraspiraten verzameld.

- bij patienten waarbij biopten worden genomen, hetzij CT-geleid hetzij tijdens
bronchoscopie, zal vers bioptmateriaal worden verzameld.

- bij patienten die chirugische resectie van de longtumor ondergaan zal vers
resectiemateriaal worden verkregen.

In principe wordt er niet geintervenieerd in het gebruikelijke diagnostisch
traject wat de patienten normaliter zouden ondergaan; het enige additionele
onderzoek wat de patienten moeten ondergaan, is het ondergaan 2 extra fijne
naaldpuncties gedurende endo-echografie. Standaard wordt er minstens 4 maal een
punctie verricht. Mede op basis van recente literatuur en uitgebreide ervaring
met deze technieken, kan worden gesteld dat deze extra puncties geen
additioneel risico op complicaties zullen vormen voor de patient. Voorts wordt
qua belasting van de patient gevraagd om tijdens de routine venapuncties
voorafgaand aan poliklinische controles, extra veneus bloed af te staan voor en
na behandeling met chemotherapie (dus in totaal 2x 70ml bloed extra afstaan).