Het primaire doel is het ontrafelen van de cerebrale mechanismen van re-emergent posturele tremor bij de ziekte van Parkinson en te onderzoeken in hoeverre deze mechanismen overlappen met rusttremor. Een secundaire doelstelling is het begrijpen hoe…
ID
Bron
Verkorte titel
Aandoening
- Bewegingsstoornissen (incl. parkinsonisme)
Synoniemen aandoening
Betreft onderzoek met
Ondersteuning
Onderzoeksproduct en/of interventie
Uitkomstmaten
Primaire uitkomstmaten
Cerebrale activiteit gerelateerd aan re-emergent posturele tremor. Dit wordt
gemeten met behulp van simultane elektrofysiologie en fMRI. Deze techniek is al
veelvuldig gebruikt in verschillende soorten tremor, zoals Parkinsontremor,
essentiele tremor en dystone tremor.
Secundaire uitkomstmaten
Klinische metingen: MDS-UPDRS deel III (klinisch-motorisch onderzoek), meest
aangedane zijde, meest-trillende zijde, dominante hand (Edinburgh Handedness
Inventory) en cognitieve functie (MoCA).
Structurele MRI: T1- en T2-gewogen structurele scans, diffusion-tensor imaging
(DTI)-scan en neuromelaninescan. De structurele T1-scan wordt gebruikt voor de
registratie van de fMRI-scans en de T2-scan voor een verbeterde cerebellaire
segmentatie. De DTI- en neuromelaninescans worden gebruikt om de integriteit
van de substantia nigra en locus coeruleus (LC) te onderzoeken. Deze metingen
worden vervolgens gecorreleerd aan klinische en elektrofysiologische
tremorkenmerken en cerebrale tremorgerelateerde activiteit (zie hieronder).
Functionele MRI: het fMRI experiment zal gebruikt worden voor het onderzoeken
en lokaliseren van cerebrale tremor-gerelateerde activiteit. Voorts onderzoeken
we intra-individuele verschillen tussen rusttremor en re-emergent posturele
tremor. Met het protocol kan worden onderzocht wat er gebeurt tijdens
tremorsuppressie na vrijwillige beweging, de latentieperiode nadien en het
opnieuw opkomen van tremor. Ten slotte wordt onderzocht hoe cerebrale
activiteit en effectieve connectiviteitsparameters relateren aan
tremor-eigenschappen (bijv. de ernst, frequentie, latentieperiode, etc.).
Electrofysiologie: tremor wordt gemeten met oppervlakkige metingen van
spieractiviteit (electromyografie; EMG) en accelerometrie. Oppervlakkige
elekroden ten behoeve van EMG-metingen zullen geplaatst worden over de eerste
musculus interosseus dorsalis, abductor pollicis brevis, extensor carpi
radialis, flexor carpi radialis, biceps en triceps. In het geval van tremor in
het been, worden er extra elektroden geplaatst over de tibialis anterior en
gastrocnemius. Tevens zal er op beide handen een accelerometer worden
geplaatst. Deze tremor-metingen zijn nodig om tremor te karakteriseren, te
verifieren of de tremor voldoet aan de eisen voor fMRI en om tijdens het
scannen (fMRI) de tremor te relateren aan hersenactiviteit.
Gedrag: deelnemers zullen een cognitieve rekentaak uitvoeren gedurende een deel
van de tremor-metingen (bijv. 100-9, 100-7, 100-6, 100-3). Een cognitieve
co-activatietaak kan tremor uitlokken, de amplitude vergroten en de
latentieperiode na abrupte beweging inkorten. Deze taak is toegevoegd om de
kans te vergroten op het duidelijk kunnen meten van tremor voordat de trial
weer eindigt. Pupildiameter en hartslag zullen worden gemeten als proxy van
cognitieve inspanning.
Overig: geboortedatum, (biologisch) geslacht, ziekteduur sinds diagnose,
ziekteduur sinds subjectief begin van symptomen, relevante co-morbiditeit,
medicatiegebruik.
Achtergrond van het onderzoek
Tremor (trillen) is een van de meest kenmerkende motorische symptomen van de
ziekte van Parkinson. Uit vragenlijstonderzoek komt naar voren dat tremor als
een van de meest belastende symptomen wordt ervaren. Parkinsontremor treedt
vaak op in rust in de handen, wat rusttremor wordt genoemd. Tremor wordt
onderdrukt door vrijwillige abrupte bewegingen en komt enkele seconden later
weer terug na het aannemen van een stabiele houding tegen de zwaartekracht in.
Dit wordt re-emergent (opnieuw verschijnende) posturele tremor genoemd. Helaas
is de gebruikelijke dopaminerge medicatie (bijv. levodopa) niet of matig
effectief bij het verlichten van rusttremor. De medicatie-effecten zijn zelfs
nog slechter bij re-emergent posturele tremor. Beperkte kennis over de
cerebrale mechanismen van re-emergent posturele tremor belemmert de
ontwikkeling van nieuwe therapieen.
Doel van het onderzoek
Het primaire doel is het ontrafelen van de cerebrale mechanismen van
re-emergent posturele tremor bij de ziekte van Parkinson en te onderzoeken in
hoeverre deze mechanismen overlappen met rusttremor. Een secundaire
doelstelling is het begrijpen hoe cerebrale tremor-gerelateerde mechanismen
samenhangen met MRI-correlaten van nigrostriataal (dopaminerg) celverlies.
Onderzoeksopzet
Dit onderzoek omvat een observationeel fMRI-studie bij 40 patienten met de
ziekte van Parkinson met zowel rusttremor als re-emergent posturele tremor.
We verzamelen klinische, elektrofysiologische en MRI data. Deze studie omvat
twee aparte onderzoeksdagen. De eerste meting zal met name dienen om tremor te
karakteriseren en te verifieren of de tremor voldoet aan de eisen voor fMRI.
Deze eisen omvatten twee kernpunten: 1) er is duidelijke suppressie van tremor
na abrupte willekeurige bewegingen, en 2) na abrupte willekeurige bewegingen
mag tremor niet meer dan 20 seconden verdwijnen.
Het onderzoek vindt plaats in het Donders Centre for Cognitive Neuroimaging
(DCCN) en de sponsor is het Radboud Universitair Medisch Centrum (Radboudumc).
Inschatting van belasting en risico
De belasting bestaat grotendeels uit de tijd die aan dit onderzoek wordt
besteed (tweemaal ~95 minuten) en een mogelijke verergering van
Parkinsonsymptomen als gevolg van tijdelijke onthouding van Parkinsonmedicatie
gedurende de twee ochtenden van het onderzoek. Alle metingen zijn
niet-invasief, pijnloos en zonder rontgenstraling. Patienten hebben niet direct
baat bij deelname aan dit onderzoek. Echter, wij zijn ervan overtuigd dat dit
onderzoek tot nieuwe inzichten zal leiden ten aanzien van Parkinsontremor. Wij
hopen dat deze inzichten tot nieuwe therapeutische mogelijkheden leiden voor de
behandeling van tremor.
Publiek
Reinier Postlaan 4
Nijmegen 6525 GC
NL
Wetenschappelijk
Reinier Postlaan 4
Nijmegen 6525 GC
NL
Landen waar het onderzoek wordt uitgevoerd
Leeftijd
Belangrijkste voorwaarden om deel te mogen nemen (Inclusiecriteria)
- Diagnose ziekte van Parkinson, vastgesteld door een specialist neurologische
bewegingsstoornissen
- Ziekte van Parkinson met maximale ziekteduur van 7 jaar, geteld vanaf het
moment van diagnose
- Een voorgeschiedenis van rusttremor en re-emergent posturele tremor in
dezelfde arm
Belangrijkste redenen om niet deel te kunnen nemen (Exclusiecriteria)
- Ernstige neurologische comorbiditeit
- Co-existentie van andere vormen van tremor (bijv. functionele tremor, dystone
tremor, essentiele tremor)
- Ernstige cognitieve stoornis: Montreal Cognitive Assessment (MoCA) <21 punten
- Contra-indicaties voor MRI
- Matig tot ernstige hoofdtremor
- Tremor suppressie van meer dan 20 seconden na abrupte willekeurige beweging
- Onduidelijke tremor-suppressie na abrupte willekeurige beweging
- Gebruik van dopamine-agonisten met een levodopa equivalente dosis >150mg per
dag
Opzet
Deelname
In onderzoek gebruikte producten en hulpmiddelen
Opgevolgd door onderstaande (mogelijk meer actuele) registratie
Geen registraties gevonden.
Andere (mogelijk minder actuele) registraties in dit register
Geen registraties gevonden.
In overige registers
| Register | ID |
|---|---|
| CCMO | NL85143.091.24 |