Op weg naar de primaire preventie van heupartrose - pilot studie

Artrose (OA) is reeds een van de meest voorkomende en verreweg de snelst
groeiende ziekte in Nederland. Ondanks de enorme ernst van de klachten van
artrose, kunnen we patiënten met artrose slechts bescheiden effectieve
behandelingen van hun klachten bieden.

Behandelingen ter genezing van artrose zijn nog niet erg succesvol geweest,
maar zijn vooral onderzocht bij patiënten waarbij het gewrichtsweefsel al
aanzienlijk aangetast is en nauwelijks specifiek voor het soort artrose.
Bij een dergelijke veel voorkomende, invaliderende en niet-geneesbare
aandoening moeten onze inspanningen veel meer gericht zijn op de primaire
preventie ervan.

De heup is het op één na meest aangetaste gewricht (na de knie) en is
verantwoordelijk voor het hoogste mate van invaliditeit. Verschillende
beïnvloedbare risicofactoren, vooral gerelateerd aan de heupvorm, zijn reeds
eerder geïdentificeerd en hebben daarom een groot potentieel voor preventieve
opties.

Met onze toekomstige preventieve heupartrose trial zullen we de effecten van
oefentherapie beoordelen bij individuen met een hoog risico op de ontwikkeling
van heupartrose door de aanwezigheid van cam-morfologie. Een belangrijke
uitkomstmaat in de toekomstige preventieve trial zal de progressie van
structurele afwijkingen op MR-beelden zijn, zoals beenmerglaesies,
kraakbeendefecten, labrumscheuren, osteofyten en ontsteking.

De theoretische basis van primaire preventie van heupartrose klinkt misschien
eenvoudig, aantrekkelijk en haalbaar: het voorkomen van het ontstaan van
artrose bij personen met een hoog risico op artrose. Om dit te realiseren zijn
er echter veel uitdagingen.



Twee uitdagingen worden in deze pilot studie onderzocht.

Uitdaging #1; Behandelingsdoelen identificeren
Voor de ontwikkeling van heupartrose hebben we eerder aangetoond dat de
heupmorfologie (bv een cam-afwijking) een van de grootste risicofactoren is .

Daarom lijkt het voorkomen van de ontwikkeling van artrose bij personen met
morfologische risicofactoren een veelbelovende strategie.

Een van de belangrijkste risicofactoren voor een cam-afwijking is sportdeelname
tijdens de laatste groeispurt.
Vooral wanneer aan zwaar belastende sporten deelgenomen is, zoals voetbal,
basketbal, hockey en springsporten.
Traditioneel werden deze sporten door mannen gedomineerd en daarom lieten
rapporten een hogere prevalentie onder mannen zien.
Gezien de toename van de sportdeelname onder meisjes in de afgelopen decennia
wordt echter ook een toenemende prevalentie onder vrouwen gerapporteerd.

Uitdaging #2; Het ontwerpen van de interventie
Wanneer een betrouwbare geïndividualiseerde inschatting van het risico op
heupartrose kan worden gemaakt, kunnen subpopulaties met een hoog risico worden
geïdentificeerd, wat waarschijnlijk de kans op therapietrouw vergroot bij
bepaalde preventiestrategie.

Interessant is dat een kleine recente RCT een significante toename in de
kwaliteit van het kraakbeen en klinisch relevante effecten op de symptomen van
het heupgewricht liet zien na een conservatief therapieprogramma, onder leiding
van een fysiotherapeut, bij patiënten met een cam-afwijking.

Gegeven deze resultaten en de kennis over het hoge risico op de ontwikkeling
van heupartrose bij personen met een cam-afwijking, hebben we de potentiële
behandelingspopulatie en een potentiële interventie voor ons toekomstig
preventief onderzoek naar heupartrose geïdentificeerd.

Uitdaging #3; Het effect meten
Zowel de symptomen van artrose als de structurele kenmerken van artrose
ontwikkelen zich geleidelijk.
Daarom is de jaarlijkse incidentie van de uitkomst bij het evalueren van
mogelijke resultaten voor preventieve onderzoeken bij artrose een belangrijk
kenmerk voor de haalbaarheid van een dergelijk onderzoek.

Het primaire doel van de huidige pilotstudie is het beoordelen van de
haalbaarheid van selectie-methoden om individuen te identificeren met een
cam-afwijking, maar zonder tekenen heupartrose.

Secundaire doelstellingen omvatten
a) de evaluatie van de bereidheid van potentiële deelnemers om deel te nemen
aan een preventieve studie en de interventie te ondergaan, en
b) inzicht te verkrijgen van structurele kenmerken van vroege stadia
heupartrose op MRI van potentiële deelnemers, om relevante uitkomstmaten te
ontwikkelen.

Het huidige onderzoek zal een observationele haalbaarheidspilot zijn. Voor
rekrutering vergelijken we drie strategieën:

#1) Werving via huisartsenpraktijken.
Vanuit ons regionale netwerk in de regio groot Rotterdam gaan wij drie
huisartsenpraktijken werven.
Binnen deze praktijken ontvangen alle geregistreerde patiënten van 18 tot 55
jaar zonder diagnose heupartrose een informatiebrief.
Degenen die in de leeftijd van 10 tot en met 16 jaar >=2 dagen/week gedurende >=1
jaar deelname aan sporten met een hoge belasting melden en geïnteresseerd zijn
om deel te nemen, zullen worden gevraagd contact op te nemen met het
onderzoekscentrum.

Daarnaast zullen wij advertenties plaatsen in lokale media in de regio
Rotterdam (strategie #2), zoals De Havenloods, AD Rotterdam, RTV Rijnmond, maar
ook via de social media kanalen van het Erasmus MC en onze afdeling.
In de advertentie worden personen opgeroepen, die in de leeftijd van 10 tot en
met 16 jaar >=2 dagen/week gedurende >=1 jaar hebben deelgenomen aan zwaar
belastende sporten en die geïnteresseerd zijn om deel te nemen aan ons
onderzoek naar artrosepreventie, om contact op te nemen met het
onderzoekscentrum.

Voor wervingsstrategie #3 gaan we samenwerken met onze stakeholders bij
nationale sportverenigingen binnen ons netwerk (bijvoorbeeld Golazo Sport
(hardlopen), Nationale Wandelvereniging en KNLTB (tennis)). Net als bij eerdere
samenwerkingen zullen deze verenigingen contact opnemen met hun leden in de
regio Rotterdam en hen vragen onze advertentie (zie strategie #2) onder hun
achterban te verspreiden. Net als bij strategie nr. 2, wordt individuen, die
geïnteresseerd zijn om aan het onderzoek deel te nemen, gevraagd contact op te
nemen met het onderzoekscentrum.

Bij alle personen die contact opnemen met het onderzoekscentrum zullen we een
telefonische screening uitvoeren om de afwezigheid van klinische heupartrose
vast te stellen (op basis van de NICE-criteria; leeftijd >=45 jaar en
activiteits-gerelateerde heupgewrichtspijn en geen of <=30 minuten
ochtendstijfheid in de ochtend in het heupgewricht), het voldoen aan de
inclusiecriteria, en via welke middelen zij over dit onderzoek werden
geïnformeerd.

Individuen zonder klinische heupartrose, die wel aan onze inclusiecriteria
voldoen, zullen worden uitgenodigd
a) om een online vragenlijst in te vullen (±15 minuten) om de kenmerken van de
proefpersonen, gedetailleerde sportdeelname tijdens de kindertijd, huidige
heupsymptomen en functionele beperkingen, en andere risicofactoren voor
cam-afwijkingen/heupartrose (bijv. beroepsbelasting) te verzamelen en
b) voor een lichamelijk onderzoek (±20 minuten) en radiografie van hun heupen
in het onderzoekscentrum.
Tijdens dit bezoek vindt er een lichamelijk onderzoek van beide heupgewrichten
plaats.
Door vervolgens radiografie van alle potentiële kandidaten te verkrijgen,
zullen we in staat zijn de efficiëntie van onze rekruteringsstrategieën te
evalueren, met betrekking tot de aanwezigheid van cam-afwijkingen en de
afwezigheid van enige radiografische heupartrose (d.w.z. KL-graad=0).

Na voltooiing van het lichamelijk onderzoek en de radiografiebeoordeling
ontvangen de potentiële kandidaten die cam-afwijkingen en geen radiografische
heupartrose in >=1 heup vertonen, informatie materiaal over het ontwerp van de
toekomstige preventieve RCT, samen met een Patiënten Informatie Folder.
Potentiele deelnemers worden gevraagd om alle informatie zorgvuldig door te
nemen en toestemming te ondertekenen, indien zij bereid zijn om een MRI te
ondergaan en deel te nemen aan een toekomstige preventieve trial. Na het
ondertekenen van het toestemmingsformulier ontvangt de deelnemer de online
vragenlijst (±5 minuten, waarin we hun houding en overtuigingen ten opzichte
van hun bereidheid om een preventief oefentherapieprogramma te volgen) en zal
hij/zij worden uitgenodigd voor een multi-sequentiële MRI van de heup.

De belasting voor alle deelnemers is:
- de tijd die nodig is om de online vragenlijst in te vullen
- tijd die nodig is om naar het onderzoekscentrum te reizen,
- het lichamelijk onderzoek ondergaan, en het maken van de röntgenfoto

voor degenen die in aanmerking komen voor een MRI
- de tijd die nodig is om de 2e vragenlijst in te vullen
- de tijd die nodig is voor het maken van de MRI

De risico*s voor deelname zijn beperkt tot de stralingsdosis <0.1 mSv voor
twee röntgenfoto*s van beide heupen.

Er is geen direct voordeel aan deelname aan deze pilot studie, maar door deel
te nemen dragen deelnemers bij aan een belangrijke stap in de wetenschap van de
preventie van artrose.