Niet-invasieve kwantitatieve beeldvorming van het netvlies als potentiële biomarker bij gezonde vrijwilligers en patiënten met hersen-, en retinale aandoeningen

Dit onderzoek richt zich op het netvlies in ons oog. Het netvlies is een deel
van ons oog dat verbonden is met de hersenen en belangrijk is voor het zien.
Bepaalde oogziektes, zoals maculadegeneratie, tasten direct het netvlies aan.
Ook ziektes zoals diabetes kunnen schade aan het netvlies veroorzaken.
Wetenschappers hebben ontdekt dat veranderingen in het netvlies ook vroege
tekenen kunnen zijn van hersenziektes, zoals Alzheimer en Parkinson. Bij
Alzheimer hopen bepaalde eiwitten (beta-amyloïde) zich op in de hersenen, wat
ook zichtbaar is in het netvlies. Bij Parkinson gebeurt iets soortgelijks, maar
dan met een ander eiwit (alfa-synucleïne), dat schade veroorzaakt. Door deze
veranderingen in het netvlies te onderzoeken, hopen wetenschappers vroegtijdige
signalen van deze ziektes te vinden.
Het onderzoek maakt gebruik van een speciale camera die meet hoe licht reageert
op het netvlies. Dit helpt om eigenschappen van het netvlies te bekijken en te
meten hoe licht zich gedraagt. Met deze technieken kunnen wetenschappers
veranderingen in de dikte en dichtheid van verschillende lagen van het netvlies
zien. Deze veranderingen kunnen mogelijk aanwijzingen geven over de
aanwezigheid en ernst van ziektes zoals Alzheimer en Parkinson, maar ook
ziektes zoals glaucoom (schade aan de oogzenuw), diabetische retinopathie
(netvlies schade door diabetes) of leeftijdsgebonden maculadegeneratie (schade
aan het centrale netvlies, de gele vlek, door veroudering).

Dit onderzoek kijkt naar het netvlies van het oog om meer te leren over
hersenziektes zoals Alzheimer en Parkinson, en oogziektes zoals glaucoom
(schade aan de oogzenuw), diabetische retinopathie (netvlies schade door
diabetes) en leeftijdsgebonden maculadegeneratie (schade aan het centrale
netvlies, de gele vlek, door veroudering). We gebruiken een speciale camera om
uw netvlies te bekijken en metingen te doen. We kijken naar veranderingen in
het netvlies om te ontdekken welke vroege tekenen van deze ziektes daar te zien
zijn. Het doel is om verschillen te vinden tussen gezonde mensen en mensen met
een hersen- of oogziekte. Bij de gezonde vrijwilligers en de mensen met
Parkinson onderzoeken we ook of de resultaten hetzelfde blijven als we het
netvlies onderzoek meerdere keren herhalen. Dit zou betekenen dat het een
betrouwbare meting is.

Dit is een pilotstudie in fase 0 om een nieuwe mc-SFDI funduscamera te
evalueren bij gezonde vrijwilligers en patiënten met degeneratieve aandoeningen
van de hersenen en het oog. Het uiteindelijke doel is om relevante retinale
biomarkers te identificeren die in de toekomst mogelijk kunnen bijdragen aan
vroege diagnostiek of het beoordelen van behandeleffecten. De verwachting is
dat een bruikbare en betrouwbare biomarker onderscheid kan maken tussen gezonde
vrijwilligers en deelnemers met degeneratieve oog- en/of hersenziektes, en dat
deze herhaalbaar is bij metingen binnen een dag en tussen verschillende dagen.

De studie wordt uitgevoerd op twee locaties. Deelnemers worden tot 28 dagen
voor de start van de studie gescreend, inclusief een oculair onderzoek. Voor de
mc-SFDI beoordeling van het netvlies worden patiënten met een
netvliesaandoening uitsluitend geëvalueerd in het Oogziekenhuis Rotterdam,
waarbij in principe slechts één oog wordt onderzocht.

Gezonde vrijwilligers, patiënten met de ziekte van Alzheimer en patiënten met
de ziekte van Parkinson worden beoordeeld op CHDR. Gezonde vrijwilligers en
patiënten met de ziekte van Parkinson bezoeken CHDR voor een eerste
studiebezoek met twee mc-SFDI beoordelingen, gevolgd door een tweede bezoek met
één mc-SFDI beoordeling. Patiënten met de ziekte van Alzheimer zullen CHDR
slechts eenmaal bezoeken voor één mc-SFDI beoordeling.

Tijdens het onderzoek worden geen geneesmiddelen voor onderzoek toegediend. Om
de kwaliteit van de beeldvorming van het netvlies te verbeteren, worden
tropicamide 0,5% oogdruppels (maximaal 2 druppels per oog) toegediend om de
pupillen van de proefpersonen te verwijden. Om zowel de camera als de door de
camera gegenereerde biomarkers te evalueren, worden de verschillende
onderzoekspopulaties met elkaar vergeleken en wordt de inter- en intra-subject
variabiliteit beoordeeld. Er is geen follow-up gepland.

Er wordt niet verwacht dat het medische hulpmiddel (een apparaat voor
beeldvorming van het netvlies) via het werkingsmechanisme direct schade zal
veroorzaken. De acquisitie zal worden uitgevoerd door medisch opgeleid
personeel in een veilige en gecontroleerde omgeving. Het personeel zal er ook
voor zorgen dat de eigenschappen van het apparaat als veilig worden beschouwd
(de intensiteit van het licht zal bijvoorbeeld worden aangepast om ervoor te
zorgen dat het goed wordt verdragen door de deelnemers).
Tropicamide 0,5% oogdruppels om de pupil van de proefpersonen te verwijden
zullen worden toegediend om de kwaliteit van de beeldvorming van het netvlies
te verbeteren. Tropicamide is een oculair parasympatholyticum dat regelmatig
wordt gebruikt in de klinische routinezorg voor oogheelkundig fundusonderzoek
en als veilig wordt beschouwd. De meest voorkomende klacht (1-10%) na
toediening is een branderig gevoel direct na toediening. Proefpersonen zullen
gedurende 2-4 uur na toediening wazig zicht ervaren in het verwijde oog, het
maximale effect wordt 15-30 minuten na de instillatie gezien. Een verwijde
pupil kan tot 8 uur na toediening zichtbaar zijn. Zeer zelden (<1%) kunnen
convulsies, droge mond, tachycardie, hartkloppingen, dysurie, hallucinaties en
ataxie optreden. Daarom zullen deze oogdruppels onder medisch toezicht worden
toegediend.
Het gebruik van topische mydriatica waaronder tropicamide wordt als veilig
beschouwd tijdens de zwangerschap omdat de systemische absorptie en toxiciteit
naar verwachting laag zal zijn. Zwangere vrouwen worden echter niet toegelaten
tot het onderzoek en zullen worden beoordeeld met behulp van een
urinezwangerschapstest.