Productie van geïnduceerde pluripotente stamcellen van patiënten met ernstig gecompliceerde insulinedeficiënte diabetes

Type 1 diabetes is een auto-immuunziekte waarbij het eigen immuunsysteem de
insulineproducerende β-cellen in de Eilandjes van Langerhans in de alvleesklier
aanvalt. Hierdoor verliest u uw eigen vermogen om insuline te maken. Ondanks
vele medische en technologische vooruitgangen, zijn er nog veel uitdagingen.
Behandelen met insulinetherapie is bijvoorbeeld een uitwisseling tussen het
enerzijds voorkomen van de te hoge bloedsuikers die leiden tot complicaties op
de lange termijn, maar brengen het risico op een gevaarlijke (ernstige) te lage
bloedsuiker met zich mee. We weten dat type 1 diabetes daarmee tot een
verminderde levensverwachting kan lijden. Het hebben van een volledige eigen
insulineproductie is de enige echte oplossing voor type 1 diabetes waarbij
mensen met type 1 diabetes geen insuline meer hoeven toe te dienen. Ook een
gedeeltelijke eigen insuline productie, zoals vaak bij allogene
eilandjestransplantatie (waarbij eilandjes geïsoleerd worden uit een
donoralvleesklier) wordt gezien, is al langer onderwerp van onderzoek in een
selecte groep mensen met ernstig gecompliceerd type 1 diabetes. Dit laat erg
goede resultaten zien. Er zijn echter momenteel twee grote nadelen: patiënten
moeten levenslang immuunsysteemonderdrukkende medicatie gebruiken, en er is een
groot tekort aan orgaandonoren. Dit zorgt ervoor dat eilandjestransplantatie
momenteel niet voor iedereen een oplossing is.

De toekomst van eilandjestransplantatie als een genezing voor type 1 diabetes
moeten we zoeken in de stamceleilandjestransplantatie. Hierbij worden eilandjes
gemaakt uit zogenaamde pluripotente stamcellen, de cellen van het lichaam die
nog alle soorten cellen kunnen worden. Dit zorgt ervoor dat er geen donoren
meer nodig zouden zijn. Als de stamceleilandjes uit het eigen bloed van
patiënten zouden worden gehaald, dan zou er ook geen behoefte meer zijn aan
immuunsysteemonderdrukkende medicatie.

Er bestaat momenteel een onvervulde klinische behoefte voor een zeer kleine
groep patiënten met insulinedeficiënte diabetes mellitus met de volgende
kenmerken: 1) ernstig onstabiele glykemische controle die niet kan worden
beheerd door de huidige technologische (pompen, sensoren, hybride closed
loopsystemen) en diabetesteamondersteuning 2) eerdere mislukte pancreas- of
eilandjestransplantatie die leidde tot immunisatie tegen HLA-antigenen,
waardoor verdere allogene donorpancreas- of eilandjestransplantatie uitgesloten
is. Een autologe stamceltransplantatie voor deze kleine groep patiënten is de
enige therapeutische optie.

Om deze reden voeren wij de MIsletPSC studie uit. We zullen bloed afnemen van
deze geïmmuniseerde patiënten met insulinedeficiënte diabetes en een instabiele
glucoseregulatie, waaruit we stamcellen zullen maken. Deze stamcellen (iPSC
lijnen) worden GMP-conform gegenereerd in de GMP-faciliteit van het LUMC en
zullen we vervolgens opslaan. Op deze stamcellen zal dan nog verder
wetenschappelijk onderzoek gedaan dat relevant is voor het maken van,
veiligheid van en transplantatie van eilandjes uit de stamcellen.

Het doel van het onderzoek is om geïnduceerde pluripotente stamcellen te
genereren uit het bloed van de proefpersonen, op een Good Manufacturing
Practice (GMP)-overeenkomstige manier. Deze stamcellen worden getest om te
bevestigen dat het echt pluripotente stamcellen zijn (die de mogelijkheid
hebben om alle soorten cellen uit het lichaam te kunnen worden) en dan
opgeslagen. Op deze stamcellen kan vervolgens nog verder onderzoek gedaan
worden, bijvoorbeeld om te kijken of ze in staat zijn om insulineproducerende
cellen te worden.

Dit is observationeel onderzoek met invasieve studiehandelingen (nl.
bloedafname).

De proefpersonen profiteren niet direct van het onderzoek. Er is echter slechts
een minimale belasting voor de proefpersonen (nl. bloedafname). Daarnaast zou
het bewaren van de in dit protocol gecreëerde geïnduceerde pluripotente
stamcellen de mogelijkheid kunnen bieden voor toekomstig onderzoek naar
bijvoorbeeld het genereren van stamceleilandjes, wat naast kennisvergrotend
potentieel zelfs leidend zou kunnen zijn tot de mogelijkheid voor autologe
stamceleilandjestransplantatie in de toekomst. De voordelen van het inzicht
krijgen in het genereren van pluripotente stamcellen uit bloed van patiënten
met ernstig gecompliceerde insuline-deficiënte diabetes mellitus die geen
andere behandelopties meer hebben, en het potentiële gebruik van nieuwe
behandelingen in deze patiëntengroep, wegen zwaarder dan de risico's van de
bloedafname.