Schommelingen van hypothyreoidie naar hyperthyreoidie tijdens de eerste fase van behandeling van gedifferentieerd schildkliercarcinoom

Schildklierkanker is de meest voorkomende endocriene kanker met meer dan 600
nieuwe patiënten per jaar in Nederland.(13) Gedifferentieerde schildklierkanker
(differentiated thyroid cancer, DTC) omvat papillaire en folliculaire
schildklierkanker. Deze soorten hebben een gunstige prognose met een
10-jaarsoverleving van 80 tot 95%. (14) Patiënten met DTC worden behandeld met
een chirurgische verwijdering van de schildklier, gevolgd door een
ablatietherapie met radioactief jodium. Deze ablatietherapie vernietigt
eventuele restjes schildklier(kanker). Om recidieven te voorkomen, wordt daarna
schildklierhormoon onderdrukkende therapie (thyroid hormone suppression
therapy, THST) voorgeschreven.(15) Deze behandeling bestaat uit hoge dosis
schildklierhormoon om het thyroid stimulerend hormoon (TSH) te onderdrukken.
TSH wordt beschouwd als groeifactor voor schildklierkankercellen.
Bij patiënten met DTC ontstaat hypothyreoidie na de operatie, doordat de
schildklier is verwijderd. Dit wordt gebruikt om de ablatietherapie goed te
laten slagen. Bij een tekort aan schildklierhormoon is de jodiumopname in de
rest van de schildklier beter. Na de ablatietherapie heeft de patiënt THST
nodig, THST veroorzaakt een subklinische hyperthyreoidie. Na een half jaar
hebben sommige patiënten een tweede therapie met radioactief jodium nodig.
Hieraan voorafgaand vindt dan weer een periode van hypothyreoidie plaats. Zo
kunnen patiënten diverse cycli van hypo- en hyperthyreoidie doormaken tijdens
de eerste fase van de behandeling.
Er zijn verschillende nadelige gevolgen van langdurige blootstelling aan THST
beschreven, zoals boezemfibrilleren, verstoorde hartfunctie, en
stollingsstoornissen (9-11,16,17). In recent gepubliceerd onderzoek toonden wij
dat patiënten met DTC een aanzienlijk verhoogd risico hebben op overlijden door
hart- en vaatziekten (HR 3.35, 95% CI 1.66-6.74).(8)
Niet alleen THST wordt geassocieerd met cardiovasculaire mortaliteit;
hypothyreoidie (tekort aan schildklierhormoon) en hyperthyreoidie (overmaat aan
schildklierhormoon) op zich worden ook geassocieerd met cardiale veranderingen.
Schildklierhormonen hebben zowel direct als indirect (via het autonome
zenuwstelsel, nieren en vaten) effect op het hart.(18,19). Deze effecten zijn
bij hyperthyreoidie een versneld hartritme, boezemaritmie (20) en verhoogd
hartminuutvolume. (21) Het hart wordt als het ware in rust al opgejaagd en
heeft zo geen reserves voor inspanningen.(20,22) Bij hypothyreoidie juist een
vertraagt hartritme en diastolisch verhoogde bloeddruk. De effecten zijn
precies omgekeerd als die bij hyperthyreoidie. (18) Daarnaast is er een
verhoogd risico op aderverkalking bij hypothyreoidie door hypertensie en
verhoogd cholesterol.(19) In een vorige studie toonden we aan dat bij
hypothyreoidie het totaal cholesterol, LDL, en triglyceriden toenemen. De
pathofysiologische mechanismen van deze veranderingen zijn nog onbekend.
Bij schildklierkanker zijn de periodes van hypothyreoidie en hyperthyreoidie
onvermijdelijk bij de standaard behandeling. Door markers van vroege
cardiovasculaire en metabole afwijkingen vast te stellen, kunnen patiënten met
het hoogste risico geïdentificeerd worden. In een breder perspectief kunnen
patiënten die behandeld worden voor DTC beschouwd worden als model voor zowel
hypo- als hyperthyreoidie. Het begrijpen van de effecten op het
cardiovasculaire en metabole systeem onder deze omstandigheden kan helpen om
patiënten met andere schildklieraandoeningen beter te behandelen.

Primair doel: De effecten van hypothyreoidie en hyperthyreoidie op de linker
kamer hartfunctie te vergelijken bij patiënten met gedifferentieerde
schildklierkanker, gemeten met een MRI van het hart (cardiac magnetic resonance
imaging, CMR).
Secundaire doelen: De effecten van hypothyreoidie en hyperthyreoidie
vergelijken op de volgende onderdelen: Cardiorespiratoire conditie,
vaatfunctie, cardiovasculair risico profiel, cholesterol functie en balans,
stemming en cognitieve functie, kwaliteit van leven.

Prospectief cohortonderzoek in het Universitair Medisch Centrum Goningen
(UMCG). Patienten worden tussen mei 2016 en November 2017 geïncludeerd. Het
onderzoek bestaat uit ± 20 weken na de ablatietherapie.
Onderzoeksprocedure:
Het onderzoek bestaat uit 3 visitaties:
1e visite voorafgaand aan de ablatietherapie
2e visite na 10 weken
3e visite na 20 weken
Deelnemers aan het onderdeel THETA Cholesterol worden voorafgaand aan elke
visite uitgenodigd bij de diëtiste. Zij volgen 5 dagen een dieet en verzamelen
feces gedurende 72 uur.

Onderzoeksparameters:
Cardiac Magnetic Resonance imaging
Cardiorespiratoire fitheid
Laboratorium evaluatie
Stemming en cognitieve functie
Kwaliteit van leven

Belasting: De patiënten wordt gevraagd een aantal non-invasieve onderzoeken te
ondergaan: ECG in rust, vaatlabmetingen, MRI van het hart, inspanningstest, 5
vragenlijsten over kwaliteit van leven en stemming, en 2 testjes voor
cognitieve functies. Daarnaast wordt er bloed afgenomen.
Bij het onderdeel THETA cholesterol worden de deelnemers gevraagd om drie maal
5 dagen een dieet te volgen en een voedseldagboek bij te houden, samen met 3
opeenvolgende dagen fecesverzameling.
De risico's zijn beperkt tot infectiegevaar bij venapuntie en contrastinjectie.