Vroege opsporing van risicofactoren voor hart- en vaatziekten na een zwangerschap gecompliceerd door hoge bloeddruk of spontane vroeggeboorte

Cardiovasculaire aandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak van vrouwen in
de Westerse wereld. Gezien het gebrek aan sensitieve en specifieke tests voor
vrouwen, is het voorspellen van de aandoeningen vaak lastig. Het ontstaan van
een hypertensieve aandoeningen en vroeggeboorte zijn de meest voorkomende
zwangerschapscomplicaties.

Epidemiologisch onderzoek heeft een associatie tussen hypertensieve aandoening
in de zwangerschap en het ontstaan van cardiovasculaire aandoeningen later in
het leven aangetoond. Recent werd door ons beschreven dat vrouwen met een
voorgeschiedenis van hoge bloeddruk in de zwangerschap 2.5 jaar postpartum,
verhoogde risicofactoren hebben voor hart en vaatziekten in vergelijking met
vrouwen zonder zwangerschapscomplicaties in de voorgeschiedenis. Dit duidt er
op dat zwangerschap gecompliceerd door hoge bloeddruk gezien kan worden als
"stress test" en hierdoor vrouwen met verhoogd risico op hart en vaatziekten op
relatief jonge leeftijd kan detecteren.
Gezien zowel patiënten met hart en vaatziekten als pre-eclampsie verschijnselen
van (micro) vasculaire dysfunctie vertonen, is de hypothese dat vasculaire
dysfunctie, veroorzaakt door hypertensie tijdens de zwangerschap, of zelfs
subklinisch aanwezig voor de zwangerschap, bijdraagt aan het ontstaan van hart-
en vaatziekte op latere leeftijd. Beiden zijn mogelijk, in ieder geval deels,
gebaseerd op eenzelfde pathomechanisme. Het is bekend dat vasculaire dysfunctie
een voorspeller is van hart- en vaatziekte en een negatief effect heeft op de
microcirculatie en de compliantie van de grote bloedvaten. Zonder interventie
zal dit uiteindelijk leiden tot een toename van de systolische bloeddruk,
hypertrofie van het linker ventrikel, verminderde coronaire perfusie en
uiteindelijk hartfalen en hierdoor bijdragen aan morbiditeit en mortaliteit van
vrouwen.

Een toenemende hoeveelheid epidemiologisch onderzoek laat ook een associatie
zien tussen vroeggeboorte en het ontstaan van cardiovasculaire aandoeningen
later in het leven. Ook voor spontane vroeggeboorte zijn er aanwijzingen voor
een dergelijk verband, hoewel er nog geen groot prospectief onderzoek aan is
gewijd. De hypothese is dat bij vroeggeboorte een vasculaire component speelt,
analoog aan pre-eclampsie. Dit wordt ondersteund door kenmerken van abnormale
placentatie en placentaire insufficiëntie in patiënten met een vroeggeboorte,
vergelijkbaar met die bij patiënten met pre-eclampsie. Dit impliceert dat ook
een vroeggeboorte gezien kan worden als "stress test" en vrouwen met een
verhoogd cardiovasculair risico kan identificeren.

Deze studie concentreert zich op vroege identificatie van cardiovasculaire
risicofactoren na een zwangerschap gecompliceerd door hoge bloeddruk dan wel
spontane vroeggeboorte. Door het screenen van cardiovasculaire risico factoren
bij individuen op lokaal weefsel en systemische level, verkrijgen wij inzicht
in risico profielen voor hart en vaatziekten na een zwangerschap gecompliceerd
door hoge bloeddruk of spontane vroeggeboorte. Dit zal bijdragen aan een beter
begrip van de pathofysiologische link tussen beide aandoeningen, met het
uiteindelijk doel om een sensitieve en specifieke test te ontwikkelen welke een
individueel risico op hart en vaatziekten goed kan voorspellen. Door het
gebruik van zwangerschap als een stress test creëren wij zo een mogelijkheid
voor vroege interventie en secundaire preventie op een relatief jonge leeftijd.

De hypothese dat zwangerschap gecompliceerd door hoge bloeddruk of
vroeggeboorte, en cardiovasculaire aandoeningen later in het leven,
gemeenschappelijke pathofysiologische kenmerken van endotheeldysfunctie delen,
zal worden onderzocht op twee verschillende levels: op lokaal weefsel en
systemisch.

I: Identificeren van vasculaire dysfunctie in vrouwen met een zwangerschap
gecompliceerd door vroege pre-eclamspie of spontane vroeggeboorte in de
voorgeschiedenis. Er zal gekeken worden naar de prevalentie van hypertensie en
het metabool syndroom. Daarnaast zal het totaal aantal circulerende
micropartikels en de cellulaire origine van deze micropartikels worden
geanalyseerd.

II: Identificeren van een verminderde diastolische hartfunctie bij vrouwen die
een zwangerschap gecompliceerd door vroege pre-eclamspie of spontane
vroeggeboorte hebben doorgemaakt, waarbij diastolische dysfunctie wordt gezien
als een van de eerste tekenen van hartfalen bij asymptomatische vrouwen.

Voor het identificeren van de endotheeldysfunctie en diastolische dysfunctie
zal een observationeel cohort onderzoek worden opgezet waarbij vrouwen 9-16
jaar na de bevalling in een Universitair Medisch Centrum in Nederland
onderzocht zullen worden. Hierbij bestaat de groep cases uit 1. een groep
vrouwen met een voorgeschiedenis van zwangerschap gecompliceerd door
pre-eclamspie (<34 complete zwangerschapsweken), en 2. een groep vrouwen met
een voorgeschiedenis van spontane vroeggeboorte (<37 zwangerschapsweken). De
groep controles bestaat uit vrouwen die in de zelfde periode in hetzelfde
Universitair Medisch Centrum in Nederland zijn bevallen zonder dat er
vasculaire complicaties zijn opgetreden in hun zwangerschap. Er zal worden
gematcht op tijd van de partus (+/- 3 maanden van de case), etniciteit,
pariteit en maternale leeftijd. Alle vrouwen zullen worden gescreend op de
aanwezigheid van hypertensie, het metabool syndroom en andere cardiovasculaire
risicofactoren door het afnemen van een vragenlijst, antropometrie, veneuze
bloedafname waarbij bij een subpopulatie van de vrouwen de bloedafname tevens
gebruikt zal worden voor de analyse van het aantal circulerende micropartikels
en cardiale echografie.

Beide onderdelen van deze studie zullen leiden tot meer inzicht in het
pathofysiologische proces van cardiovasculaire aandoeningen in het algemeen en
in het bijzonder bij vrouwen. Meer specifiek zal deze studie leiden tot een
toename van kennis over cardiovasculaire ziekte gerelateerd aan hypertensieve
aandoeningen in de zwangerschap dan wel gerelateerd aan spontane vroeggeboorte.
De gebruikte onderzoeksmethoden (vragenlijsten, antropometrie, veneuze
bloedafname, echogeluidonderzoek) zijn veilig en niet of nauwelijks invasief.
Bij de venapunctie is er de zeer kleine kans op het ontstaan van een hematoom,
infectie of vasovagale reactie na de punctie. De belasting op de patiënt zal
zodoende met name neerkomen op het investeren in 1 dagdeel ziekenhuisbezoek.

Wij denken dat de toename van wetenschappelijke kennis over het ontstaan van
cardiovasculaire aandoeningen in hoge mate opweegt tegen de zeer kleine korte
termijns risico's en tijdsinvestering.