Het doel van deze studie is het vergelijken van de effectiviteit en kosteneffectiviteit van gedragsactivatie (GA) en gebruikelijke zorg (GZ) voor depressie bij ouderen in de eerstelijnszorg in Nederland. De hoofdhypothese is dat GA, in vergelijking…
ID
Bron
Verkorte titel
Aandoening
- Stemmingsstoornissen en -afwijkingen NEG
Synoniemen aandoening
Betreft onderzoek met
Ondersteuning
Onderzoeksproduct en/of interventie
Uitkomstmaten
Primaire uitkomstmaten
De primaire onderzoeksvariabelen zijn de ernst van de depressie, als gemeten
met de Quick Inventory of Depressive Symptomatology (Q-IDS) en de Patient
Health Questionnaire 9 (PHQ-9), en de kwaliteit van leven, als gemeten met
EuroQol-5D (EQ-5D) op baseline, na de behandelperiode van 8 weken en in de
follow up.
Secundaire uitkomstmaten
Het secundaire doel van deze studie is het exploreren van verschillende
procesvariabelen, predictoren en moderatoren. De volgende variabelen worden
hierin meegenomen:
1. Psychopathologie zal worden gemeten met de Brief symptom inventory-18
(BSI-18; [54, 55]).
2. De gedragslimitaties die mensen door hun depressie in hun dagelijks leven
ondervinden, worden in kaart gebracht met de The World Health Organization
Disability Assessment Schedule 2.0 (WHODAS, short version [57].
3. Om op baseline het cognitief functioneren te testen zal de Montréal
Cognitive Assessment scale (MoCA) gebruikt worden.
4. De Behavioural Activation for Depression Scale (BADS) wordt gebruikt om
gedragsactivatie te meten[61].
5. De verwachte invloed van GA op fysieke activiteit wordt geregistreerd met
een accelerometer (DYnaPort MoveMonitor).
6. Depressief broeden (rumineren) wordt uitgevraagd met de "Brooding" subschaal
van de Ruminative Response Scale [69, 70].
7. De De Jong Gierveld short scales voor emotionele en sociale eenzaamheid zal
worden gebruikt om eenzaamheid vast te stellen [74].
8. Therapeutische alliantie zal worden gemeten met de Session Rating Scale
[75].
9. Met de Digit Symbol substitution test (DSST) en de Stroop-test zullen
verschillende onderdelen van het cognitief functioneren worden getest (e.g.
executief functioneren en psychomotor prestaties).
10. Om de verwachtingen van de therapie vast te stellen, zal bij de GA-conditie
ook de credibility & expectancy vragenlijst gebruikt worden.
54. Derogatis, L.R., Brief symptom inventory 18. Minneapolis, MN: NCS Pearson,
2000.
55. De Beurs, E., Brief Symptom Inventory (BSI) en BSI 18. Handleiding 2011,
2011.
57. Üstün, T.B., Measuring health and disability: manual for WHO disability
assessment schedule WHODAS 2.0. 2010: World Health Organization.
61. Kanter, J.W., et al., The Behavioral Activation for Depression Scale
(BADS): Psychometric Properties and Factor Structure. Journal of
Psychopathology and Behavioral Assessment, 2006. 29(3): p. 191-202.
69. Nolen-Hoeksema, S., Responses to depression and their effects on the
duration of depressive episodes. Journal of abnormal psychology, 1991. 100(4):
p. 569.
70. Raes, F. and D. Hermans, The revised version of the Dutch ruminative
response scale. Unpublished instrument, 2007. 8.
74. Gierveld, J.D.J. and T. Van Tilburg, The De Jong Gierveld short scales for
emotional and social loneliness: tested on data from 7 countries in the UN
generations and gender surveys. European journal of ageing, 2010. 7(2): p.
121-130.
75. Duncan, B.L., et al., The Session Rating Scale: Preliminary psychometric
properties of a *working* alliance measure. Journal of brief Therapy, 2003.
3(1): p. 3-12.
76. Wechsler, D. and W.A.I. Scale, Revised. Psychological Corp., San Antonio,
TX, 1981.
78. Stroop, J.R., Studies of interference in serial verbal reactions. Journal
of experimental psychology, 1935. 18(6): p. 643.
79. Rutherford, B.R., T.D. Wager, and S.P. Roose, Expectancy and the treatment
of depression: a review of experimental methodology and effects on patient
outcome. Current psychiatry reviews, 2010. 6(1): p. 1.
Achtergrond van het onderzoek
Met een prevalentie van 12-25% komt klinisch significante depressie veel voor
bij ouderen [1,2]. De effectiviteit van het huidige farmacologische en
psychologische behandelaanbod in de eerste lijn is beperkt [3]. Een
gedragsbenadering van depressie is aantoonbaar aantrekkelijk voor veel ouderen,
maar zulke zorg is nog nauwelijks beschikbaar. Gedragsprogramma's voor
depressie bij ouderen hebben recentelijk hernieuwde aandacht gekregen met
bevindingen die suggereren dat Gedragsactivatie (GA) mogelijk effectief is [4].
GA protocollen zijn minder complex, goed trainbaar en gemakkelijker
implementeerbaar dan andere psychologische therapieën. Daardoor is GA erg
geschikt om ook door minder getrainde behandelaren te worden uitgevoerd. De
recente introductie van de praktijkondersteuner GGZ (POH-GGZ) in de
huisartsenpraktijk, maakt het mogelijk om optimaliteit en toegankelijkheid van
psychologische behandelingen voor depressie bij ouderen te vergroten. GA komt
mogelijk tegemoet aan de behoeften van oudere patiënten terwijl ook
behandeluitkomsten worden verbeterd en zorgkosten worden verlaagd.
In deze studie zal de (kosten-)effectiviteit van gedragsactivatie (GA) door de
POH-GGZ worden vergeleken met de gebruikelijke zorg in de huisartsenpraktijk
(GZ?) voor depressieve ouderen. Verwacht wordt dat GA effectiever en
kosten-effectiever is dan GZ.
1. Luppa, M., et al., Age- and gender-specific prevalence of depression in
latest-life--systematic review and meta-analysis. J Affect Disord, 2012.
136(3): p. 212-21.
2. Riedel-Heller, S.G., A. Busse, and M.C. Angermeyer, The state of mental
health in old-age across the 'old' European Union-- a systematic review. Acta
Psychiatr Scand, 2006. 113(5): p. 388-401.
3. Licht-Strunk, E., et al., Outcome of depression in later life in primary
care: longitudinal cohort study with three years' follow-up. BMJ, 2009. 338: p.
a3079.
4. Riebe, G., et al., Activity scheduling as a core component of effective care
management for late-life depression. Int J Geriatr Psychiatry, 2012. 27(12): p.
1298-304.
5. Houtjes, W., et al., Unmet needs of outpatients with late-life depression; a
comparison of patient, staff and carer perceptions. J Affect Disord, 2011.
134(1-3): p. 242-8.
6. Luppa, M., et al., Health service utilization and costs of depressive
symptoms in late life - a systematic review. Curr Pharm Des, 2012. 18(36): p.
5936-57.
Doel van het onderzoek
Het doel van deze studie is het vergelijken van de effectiviteit en
kosteneffectiviteit van gedragsactivatie (GA) en gebruikelijke zorg (GZ) voor
depressie bij ouderen in de eerstelijnszorg in Nederland. De hoofdhypothese is
dat GA, in vergelijking met GZ effectiever en minder kostbaar is.
Een tweede doel is het exploreren van verschillende potentiële
verandermechanismen, predictoren en moderatoren van behandeluitkomsten van GA
voor depressie bij ouderen.
Onderzoeksopzet
Het design van deze studie is een multicenter trial met twee parallelle
behandelgroepen a) gedragsactivatie (GA, n= 100), and b) gebruikelijke zorg
(GZ, n = 100). 10 huisartsenpraktijken zullen deelnemen, met 9 POH_GGZ's. De
huisartsenpraktijken zullen worden gerandomiseerd over de twee
behandelcondities. Sommige POH's werken voor twee verschillende praktijken.
Daarom is een extra randomisatieregel toegevoegd: Een huisartsenpraktijk met
dezelfde POH als een andere praktijk, zal in dezelfde behandelconditie
terechtkomen. Zo zorgen we dat de POH slechts in één conditie terechtkomt, en
de overdracht van informatie tussen de condities beperkt blijft. In de helft
van de huisartsenpraktijken worden de POH's getraind om GA te geven, terwijl de
andere helft van de praktijken de gebruikelijke zorg zullen aanbieden.
Patienten in de GA-conditie ontvangen 8 wekelijkse sessies van 30 minuten GA.
Patienten in de GZ conditie krijgen de behandeling zoals afgestemd met de
huisarts. Verschillende uitkomst- en procesmaten zullen voor aanvang , elke
twee weken tijdens, en driemaandelijks na de behandeling worden afgenomen. De
follow-up periode duurt 12 maanden.
Onderzoeksproduct en/of interventie
De interventie zal bestaan uit 8 wekelijkse sessies van 30 minuten GA, gegeven door een getrainde POH-GGZ die werkzaam is in de huisartsenpraktijk van de patiënt.
Inschatting van belasting en risico
De belasting van de patiënt bestaat uit een tijdsinvestering om de
vragenlijsten en cognitieve testen te doen. Er zijn geen risico's verbonden aan
deelname aan de studie. Het aanbieden van GA, een nieuwe, veelbelovende
behandeling voor depressie, zal naar verwachting ten goede komen aan een groep
patiënten, omdat een positieve invloed op hun depressieve symptomen verwacht
wordt.
Publiek
Tarweweg 2
Nijmegen 6534 AM
NL
Wetenschappelijk
Tarweweg 2
Nijmegen 6534 AM
NL
Landen waar het onderzoek wordt uitgevoerd
Leeftijd
Belangrijkste voorwaarden om deel te mogen nemen (Inclusiecriteria)
Het voornaamste inclusiecriterium is een PHQ-9 score van >9.
Belangrijkste redenen om niet deel te kunnen nemen (Exclusiecriteria)
Patiënten zullen worden geexcludeerd van de trial wanneer er sprake is van:
I) ernstige psychische stoornissen, zoals bipolaire stoornis, obsessief-compulsieve stoornis, (verleden met) psychose.
||) Een hoog suicidaliteitsrisico.
III) Ernstige drugs- of alcoholafhankelijkheid of -misbruik.
IV) Eerdere psychotherapie ontvangen in het afgelopen jaar.
V) Momenteel volgen van psychotherapie
VI) matige tot ernstige cognitieve beperkingen (MoCA <18)
Opzet
Deelname
Opgevolgd door onderstaande (mogelijk meer actuele) registratie
Geen registraties gevonden.
Andere (mogelijk minder actuele) registraties in dit register
In overige registers
| Register | ID |
|---|---|
| CCMO | NL54470.091.16 |
| OMON | NL-OMON20783 |